Świętego Andrzeja Apostoła
Świętego
Andrzeja Apostoła
30 listopada
– – – – – – – – – –
Święty Andrzej Apostoł
Samo to imię oznacza z języka greckiego: „mąż” lub „męski”. Ewangelie mówią, że św. Andrzej i św. Piotr byli rodzeństwem. Bracia ci – zajmujący się rybołówstwem – pochodzili z Betsaidy leżącej na północnym brzegu jeziora Genezaret, i obaj zostali razem powołani przez Chrystusa. Św. Jan pisze ponadto w swej Ewangelii, że przez pewien czas św. Andrzej towarzyszył na Pustyni Judzkiej św. Janowi Chrzcicielowi, był świadkiem chrztu Jezusa w Jordanie, zaś po słowach św. Jana Chrzciciela: „Oto Baranek Boży” – rozpoznał w chrzczonym Mesjasza. Dodajmy, że w domu obu braci – Piotra i Andrzeja – w Kafarnaum, Chrystus uzdrowił teściową Piotra z gorączki. Być może św. Andrzej zajmował się w gronie uczniów Chrystusa sprawami organizacyjnymi, bowiem to on, gdy chodziło o nakarmienie pięciu tysięcy ludzi, znalazł chłopca mającego pięć jęczmiennych bochenków chleba i dwie ryby.
O dalszych losach tego apostoła opowiada apokryf Acta Andreae, o którym wspomina Euzebiusz z Cezarei (ok. 263-339), autor Historii Kościoła. Apokryf ten (chrześcijańskie pismo nie wchodzące w skład kanonu biblijnego) podaje, że św. Andrzej głosił Ewangelię u Scytów i Myrmidonów, czyli w południowej Rusi i Tesalii, dokonując poza tym wielu cudów w Achai. Za przyczyną św. Andrzeja chrzest święty miała przyjąć także żona Aegeasa – rzymskiego namiestnika Patras, w związku z czym Aegeas kazał w 60 r. ukrzyżować św. Andrzeja. Późniejsza legenda mówi, że krzyż – narzędzie męczeństwa i zarazem atrybut tego apostoła – wykonano z ukośnie zbitych belek. Nazywany jest ten typ krzyża „krzyżem św. Andrzeja”. Ponadto kształt tego krzyża przywołuje grecką literę „X” oznaczającą pierwszą literę imienia greckiego: Chrystus (Christos). Koptyjskie opracowanie z II w. dodało do wspomnianego apokryfu jeszcze jeden cud: dokonane przez św. Andrzeja uwolnienie żołnierza od demona.
Św. Andrzej apostoł stał się bardzo popularny w religijnej sztuce chrześcijańskiej. Pojawia się w niej jako starszy mężczyzna o gęstych, siwych włosach i krzaczastej, krótkiej brodzie, np. w mozaikowym medalionie z ok. 500 r. z Rawenny. Ukazywany jako apostoł, nosi przeważnie długi płaszcz, natomiast przedstawiany jako rybak – ma na sobie krótką tunikę. Jego atrybutami są: wspomniany tzw. „krzyż św. Andrzeja” tudzież ryba oraz sieć. Św. Andrzej – oddany dłutem rzeźbiarza – umieszczony został chociażby w dekoracji francuskich katedr gotyckich, która to dekoracja jest w rzeczywistości „artystycznie” ujętą katechezą. Pojawia się z krzyżem jako nieodłącznym atrybutem np. w portalach trzynastowiecznych katedr w Chartres, Amiens czy w poprzecznej nawie katedry w Reims.
Sztuka ukazuje przede wszystkim męczeństwo i pośmiertne cuda św. Andrzeja, np. Pasjonał stuttgarcki i tryptyk św. Andrzeja ze skarbca katedry w Trewirze, dzieła z pierwszej połowy XII w., ilustrują męczeństwo tego apostoła i jego cuda, chociażby cud uzdrowienia niewidomego Macieja w więzieniu. Męczeńska śmierć na krzyżu, ale także kazanie tego świętego z krzyża stanowi także ulubiony temat sztuki barokowej, np. pojawia się w malarstwie hiszpańskiego artysty B. E. Murillo. W XVIII stuleciu natomiast, F. M. Kuen, niemiecki artysta z epoki rokoka, umieszcza na sklepieniu kościoła p. w. Św. Andrzeja w Heinrichshofen koło Landsbergu scenę powołania, biczowania tego apostoła oraz adoracji przez niego krzyża.
Także w sztuce polskiej wizerunek św. Andrzeja apostoła zyskał na popularności. Pojawia się chociażby w gotyku, w piętnastowiecznym witrażu krakowskiego klasztoru dominikanów, czy w baroku, w siedemnastowiecznym tryptyku Koronacji Matki Bożej z Włocławka. Niekiedy św. Andrzej towarzyszy Matce Bożej w „świętej rozmowie” (sacra conversazione) np. na obrazie z kościoła w Dolsku, pochodzącym z ok. 1510 r. Wspomnijmy też o męczeństwie św. Andrzeja ukazanym na tryptyku helskim z ok. 1490 r., czy też w dziełach A. Nozeni z krakowskiego kościoła dominikanów, gdzie tuż przed swym męczeństwem św. Andrzej adoruje w ekstazie krzyż, na którym poniesie za chwilę śmierć, jak i chociażby w dziełach malarza śląskiego baroku, M. Willmanna. Scena powołania przez Chrystusa Piotra i Andrzeja pojawia się natomiast np. w kwaterze tryptyku z Mikuszowic z ok. 1470 r. z Krakowa czy też w inicjale mszału katedry wawelskiej z ok. 1450 r., stając się popularną także w malarstwie nowożytnym, o czym świadczy chociażby zamieszczona obok reprodukcja dzieła Powołanie synów Zebedeusza M. Basaitiego z 1510 r., gdzie tuż przy Chrystusie znajdują się święci Piotr i Andrzej.
Swoje miejsce znalazł św. Andrzej także w literaturze. Wierszowany utwór pt. Andreas, pochodzący z początku IX w. a przypisywany poecie staroangielskiemu Cynewulfowi, opowiada o przebyciu przez św. Andrzeja na Boże polecenie wzburzonego morza w celu uratowania św. Piotra z rąk pogan. Po dokonaniu tego czynu aresztowano i torturowano św. Andrzeja za sprawą szatana; dopiero bezpośrednia interwencja Boża wybawiła apostoła z tej opresji. Następnie – jak mówi opowieść – św. Andrzej znów dokonał nawróceń pogan, dla których wybudował kościół, po czym udał się do Achai. Pochodząca z drugiej połowy XII w. wierszowana legenda pt. Andreas, będąca dziełem anonimowego autora, opowiada natomiast o skazaniu św. Andrzeja w Achai na śmierć krzyżową, zawieszeniu tego apostoła na krzyżu na jego własną prośbę głową w dół oraz o głoszeniu przez św. Andrzeja jeszcze przed dwa dni wiary poganom.
Zabawy we wróżby
Zabawy we wróżby Ludzie od wieków starali się zajrzeć za zasłonę przyszłości i odkryć to, co przed nimi zakryte. Do tego celuwykorzystywali różnego rodzaju wróżby. Nasz wiek XXI nie różni się niczym od minionych stuleci. Wręcz przeciwnie, im bardziej rozwija się technika, tym więcej ludzi chodzi do wróżek, czyta
Uroczystość Wszystkich Świętych
1 listopada: Uroczystość Wszystkich Świętych, a nie „święto zmarłych” 1 listopada jest dniem radości, a nie żałoby. Kościół katolicki w tym dniu uroczyście świętuje znanych i anonimowych, dawnych i współczesnych świętych. Uroczystość Wszystkich Świętych nie jest – wbrew spotykanym opiniom żadnym: „Świętem Zmarłych”. Taka wersja obchodzenia tej uroczystości
Dzień Zaduszny
Dzień Zaduszny Kościół katolicki 2 listopada wspomina wszystkichwiernych zmarłych. Dzień Zaduszny to czas szczególnej modlitwy do Boga, by zmarli mieli udział w Chrystusowym zwycięstwie nad śmiercią.
Pogańskie ”święto” halloween
Pogańskie ”święto” halloween Niestety wkrótce będziemy świadkami kolejnej próby wypromowania w Polsce, kraju o przeszło tysiącletnich tradycjach katolickich, pogańskiego zwyczaju halloween. Wraz z tym „świętem” pod pozorem żartu i zabawy lansowane są sprzeczne z naszą Wiarą, praktyki magiczne, wróżbiarskie i okultystyczne, przed
Październik miesiąc Różańca Świętego
PAŹDZIERNIK MIESIĄCEM RÓŻAŃCA ŚWIĘTEGO Październik nazywany jest miesiącem różańcowym. Kościół w tym czasie,szczególnie zaleca tę prostą i zarazem głęboką modlitwę. . Historia różańca Tradycja monastycznej modlitwy zwraca uwagę na ciągłą potrzebę trwania w Bożej obecności. Kolejno anachoreci, benedyktyni, cystersi, kartuzi słysząc słowa: „Nieustannie się módlcie” (1Tes
Najświętsza Maryja Panna Różańcowa
7 października Najświętsza Maryja Panna Różańcowa Dzisiejsze wspomnienie zostało ustanowione na pamiątkę zwycięstwa floty chrześcijańskiej nad wojskami tureckimi, odniesionego pod Lepanto (nad Zatoką Koryncką) 7 października 1571 r. Sułtan turecki Selim II pragnął podbić całą Europę i zaprowadzić w niej wiarę muzułmańską. Ówczesny papież – św. Pius V, dominikanin, gorący
Rok liturgiczny
Rok liturgiczny W ciągu rocznego cyklu Kościół wspomina całe misterium Chrystusa – od momentu Wcielenia przez Mękę, Śmierć i Zmartwychwstanie oraz Zesłanie Ducha Świętego aż po oczekiwanie na ponowne przyjście Chrystusa na końcu czasów. Rok liturgiczny rozpoczyna się zawsze od I Nieszporów I Niedzieli Adwentu, która przypada między 27 listopada
15 sierpnia Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny MATKI BOŻEJ ZIELNEJ Prawda o Wniebowzięciu Matki Bożej stanowi dogmat naszej wiary, choć formalnie ogłoszony stosunkowo niedawno – przez papieża Piusa XII 1 listopada 1950 r. w konstytucji apostolskiej Munificentissimus Deus: „…powagą Pana naszego Jezusa Chrystusa, świętych Apostołów Piotra i Pawła i Naszą,